پروژه نیمه کاره شفافیت شورای شهر ، آیا شورای ششم چراغ شفافیت را روشن خواهد کرد؟ - وبلاگ تور امنستان

به گزارش وبلاگ تور امنستان، سامانه شفافیت که الفبای شفافیت در شورا محسوب می شود در دوره نو هنوز به روز رسانه نشده این درحالی است که کمیته شفافیت جزء اولین کمیته هایی است که در این شورا تشکیل و رئیس آن تعیین شد.

گروه سیاسی وبلاگ تور امنستان؛ فاطمه امانگاه؛ پیگیری مسئله شفافیت برگه برنده کارنامه دوره پنجم شفافیت بود و انتظار می رفت موتور شفافیت در دوره ششم همچنان روشن بماند؛ این درحالی است که این روزها چراغ شفافیت در شورای ششم پر فروغ نیست. شفافیت یکی از کارآمدترین راه ها برای کنترل فساد در نظام فسادخیز مدیریت شهری است. شفافیت نتایج مثبت زیادی دارد که کنترل فساد یکی از آن ها است. خوشبختانه در چندسال اخیر بحث شفاف شدن سازمان ها و نهاد ها در کشورمان مورد توجه قرار گرفته.

شفافیت ابعاد و بخش های مختلفی دارد؛ که دوره پنجم شورای شهر به بخش هایی از آن پرداخت و بخش هایی هست که هنوز اجرایی نشده و انتظار می رود دوره ششم شورای شهر تهران به اجرایی شدن محورهای اصلی اقدام کند. شورای شهر تهران به عنوان یک نمونه کوچک اما بسیار تاثیرگذار بر سایر شوراها نهاد بسیار مهمی است که اگر شفافیت در آن به طور کامل و صحیح اجرا شود می توان الگوی آن را به سایر شوراها در کل کشور تسری داد.

بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت دوره پنجم شورای شهر تهران به همین خاطر در اسفند 99 گفت:بسکمک از کلانشهر ها و حتی شهر های کوچک از شفافیت شورای تهران الگو گرفته اند. اطلاعات قراردادها، طرح تفصیلی و ... را بر روی سایت شفاف منتشر شد. سال گذشته در 20 دی ماه همزمان با سالروز فوت امیرکبیر همان روز مبارزه با فساد که از سوی برخی از سمن ها تلقی می شود وب سایتی را با نام TP manitor.ir ایجاد کردیم؛ تا تمام شهرداری های شهر های بالای 200 هزار نفر در کشور را مورد رصد قرار دهیم که چه اقداماتی همسو با شفافیت در این شهرداری ها اجرا شده.

نقشه راه شفافیت در شورا

شفافیت زمینه پاسخگویی کنندگان شورا را فراهم می کند؛ اما شفافیت در شوراها چگونه حاصل می شود؟ یکی از مهم ترین محورهای شفافیت شورا ایجاد قابلیت پخش زنده جلسات است که شامل پخش زنده، زمان جلسه از پس مشخص شده و مکتوب جلسه و مصوبات آن می شود. سایر محورها شامل؛ مشروح مذاکرات، خلاصه مذاکرات، لیست حضور و غیاب کنندگان و اعلام آراء آن ها، اعلام تعارض منافع، امکان حضور مردم، مستندات شورا و شفافیت مالی است. که دوره پنجم به محورهایی از آن پرداخته؛ مثلا پخش زنده، انتشار مشروح جلسات(135 جلسه)، راه اندازی صفحه اعضای شورا به همراه اظهار نظرهایشان، انتشار دستور جلسات و ضمائم آن؛انتشار صوت (205 جلسه علنی)، راه اندازی سامانه متمرکز گردش کار تصویب طرح ها و لوایح، انجام الکترونیکی رای گیری، نوبت دهی سیستمی به اعضای شورا برای اظهارنظر، ترجمه دو متن راهنمای وبسایت پارلمانی به همراه راهکارهای فنی برای ثبت و گزارش جلسات پارلمانی ایجاد سامانه گزارشات مردمی. اما سایر محورها هنوز راه اندزی نشده . لازم به ذکر است سامانه شفافیت که الفبای شفافیت در شورا محسوب می شود در دوره تازه هنوز به روز رسانه نشده این درحالی است که کمیته شفافیت جز اولین کمیته هایی است که در این شورا تشکیل و رئیس آن مشخص شد.

ارزیابی محورهای شفافیت

هر کدام از این محورها دامنه شفافیت را گسترده تر می کند. مثلا با وجود پخش زنده و آرشیو جلسات مردم در جریان جزئیات تصمیم گیری کنندگان قرار می گیرند. در خلاصه جلسات اطلاعات کلی و مهم در اختیار مخاطب قرار می گیرد که باید شامل تاریخ، مکان، موضوع جلسه، نام کمیته و خلاصه ای از اینکه در گفتگوها چه گذشته، باشد. اساسا اطلاعات شفاف شورا باید به راحتی در دسترس عموم قرار گیرد. علاوه بر آن اطلاعات باید دقیق و گویا باشد تا حتی مخاطب عام هم دسترسی راحتی به آن داشته باشد و هم اطلاعات برایش واضح و قابل فهم باشد. با اینکه دوره پنجم شورا در این زمینه پیشگام بوده اما گاهی مدل انتشار اطلاعات از طریق برخی رسانه ها مورد نقد قرار گرفته است روزنامه شرق در مقاله ای صِرف انتشار عنوان، موضوع، مبلغ و اطلاعات طرف قرارداد ها در وبسایت شفاف را مورد نقد قرار داد و معتقد بود انتشار اینگونه اطلاعات بیش از آنکه موجب شفافیت شود، اسباب ابهام و شبهه را فراهم می آورد. بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت دوره پنجم هم به این نقد اینطور پاسخ داد:توجه به چنین نکته ای درست است و برای تحقق واقعی شفافیت باید اقلام اطلاعاتی متعددی از هر معامله منتشر شود اما چنین نقدی به سامانه شفافیت وارد نیست؛ چراکه کلیه ضروریات مورد اشاره علاوه بر اینکه در مصوبه شورای شهر لحاظ شده، هم اکنون روی وبسایت شفاف یا همان سامانه شفافیت نیز موجود است اما ممکن است به دلیل نحوه نمایش اطلاعات از چشم برخی پنهان مانده باشد. با این وجود همچنان می توان این نقد را که سامانه شفافیت سامانه واضحی برای تمام مخاطبین نیست به روال شفاف شدن اطلاعات شورا وارد دانست. اما مسئله امروز شورای شهر این است که شورای ششم حتی همین اطلاعات را با وجود نواقص ذکر شده منتشر نکرده.

ارائه لیست حضور و غیاب و اعلام آراء یکی دیگر از جهتهای ارزیابی کنندگان است. حضور و عدم حضور اعضا در جلسات و تطبیق آن ها با دستور جلسات شاید یکی از مهم ترین راه های تشخیص تعارض منافع برخی از آن ها باشد. همچنین اعلام آرا کنندگان، تاثیر لابی ها را کم تر کرده و باعث میشود کنندگان با دقت بیشتری طرح را بررسی کنند چون در این شرایط زیر ذره بین نگاه مردم تصمیم می گیرند. این محور از جمله مواردی است که بخش هایی از آن در دوره پنجم اجرایی شده و در دوره ششم نیز هنوز آغاز نشده.

تعارض منافع، نقطه مغفول شفافیت شوراها

محور بعدی بحث بسیار مهم اعلام تعارض منافع؛ تقاطع منافع شخصی و منافع سازمانی است یکی از اولین مکانیزم های مقابله با تعارض منافع، اعلام تعارض منافع است که افراد را ملزم می کنند که اگر در محل تعارض منافع قرار گرفتند باید آن را اعلام کنند. این به یک الزام قانونی تبدیل میشود و اگر کشف شود که فردی تعارض منافع خود را اعلام نکرده است جرم است. پس در اینجا الزام قوانین به خوداظهاری اعضاء را نسبت به وجود تعارض منافع است. محور کنترل تعارض منافع از جمله مواردی ا ست که شورای شهر هنوز برای اجرایی شدن آن اقدامی نداشته است.

شفافیت، شاه راه مشارکت

امکان حضور مردم از جمله محورهایی ست که علاوه بر ساحت شفاف سازی باعث افزایش مشارکت مردم نیز میشود اینکه با اعلام دستور جلسه افرادی که در آن موضوع تخصص دارند یا جز اصناف مربوطه هستند در جلسه حضور پیداکنند نمونه عینی مشارکت و تاثییر مردم در تصمیم گیری هاست. پس نمیتوان شفافیت را صرفا در کنترل فساد محدود کرد. شفافیت از جهاتی شاه راهی برای مشارکت است.

شفافیت مالی از قابل توجه ترین محورهای شفافیت است. شفافیت مالی ساحت های گوناگونی دارد مثلا شامل شفافیت مالی اعضای شورا, بودجه مربوط به شورا، مسائل مالی شهرداری و نهادهای مربوط به آن و قرارداد های مالی می شود. شفافیت مالی پرکاربردترین نوع شفافیت در شورا بوده همانطور که گفته شد تقریبا تمام قراردادهای شهرداری و فاکتورهای مالی در سامانه شفافیت بارگزاری شده و شفافیت پیش نیاز انعقاد قراردادها به شمار می آمد.

دوگانه شفافیت شورا و شهرداری

شورای شهر نهاد ناظر بر شهرداری است و این مسئله چالشی بر سرراه شفافیتِ شورا است. چون در دوگانه شفافیت شورا و شهرداری تا امروز کفه شفافیت در شهرداری سنگین تر بوده. با همین رویکرد بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت دوره پنجم گفت:شهرداری تمام شیشه ای دارای چهار محور اصلی است در واقع بر اساس گلوگاه های رسمی فساد زایی در شهرداری تهران ما چهار محور اصلی را در ابتدای دوره انتخاب کرده بودیم شفافیت قرارداد ها و معاملات در شهرداری تهران شفافیت حوزه شهرسازی و صدور پروانه، شفافیت آرا شورای شهر و شفافیت کمک های نقدی و غیر نقدی که شهرداری تهران به افراد حقوقی انجام می دهد. از دستاوردهای این شورا برای شفاف سازی شهرداری می توان به نکات زیر اشاره کرد؛ تمام قراردادهای شهرداری(35میلیون به بالا) از سال97 روی سایت شفافیت قرار گرفته و ضمانت اجرای تمام قراردادها بارگزاری آن ها روی سایت است، مشخصات کلیه لوایح، مصوبات و عملکرد بودجه شهرداری تهران، بودجه شکرتهای مربوط به شهرداری، قراردادهای کلان شهری با پیمان کار، اطلاعات ملکی و... از جمله مواردی است که سعی در شفاف شدن عملکرد شهرداری داشته است.

شورای ششم و شفافیتی که به روز نمی شود

تا اینجا آنچه از عملکرد شفافیت در شورای شهر مطرح شد بیشتر ناظر بر دوره پنجم بود. اما باید دید در دوره تازه چه اقداماتی برای شفاف شدن شورا اجرا شده.

در جلسه14 شهریور کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران جهت مشخص روسای کمیته های این کمیسیون که با حضور تمامی اعضای این کمیسیون تشکیل شد، احمد صادقی با اکثریت آراء به عنوان رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای اسلامی شهر تهران انتخاب شد. این اولین گام شورای ششم برای شفافیت بود. پس از آن بعد از گذشت حدود 1 ماه سایت shoratehran.ir راه اندازی شد که در این سایت سندی مبنی بر شرح وظایف این کمیته و اطلاعات رئیس کمیته شفافیت و اخبار مربوطه بارگزاری شده . شماره تلفن دریافت گزارش های تخلفات شهرداری تهران و ارتباطات مردمی تنها اطلاعات بارگزاری شده در این سایت شورای تهران است.

احمد صادقی، رئیس کمیته شفافیت در اولین گزارش خود از این کمیته صرفا به مسئله گزارش ها مردمی پرداخته است. وی به همین خاطر گفت:در چهاردهمین جلسه شورای تهران طی نطقی نسبت به وقوع تخلفات در شهرداری تهران متذکر شدم و در همین زمینه از همکاران در شهرداری تهران و همشهریان عزیز خواستم تا از طریق ارسال پیامک و یا از طریق شبکه های مجازی داخلی و مرسوم به شماره تلفن اعلام شده از سوی بنده، تخلفات را به کمیته شفافیت شورای اسلامی شهر تهران گزارش دهند. صادقی در ادامه در خصوص مبارزه با فساد اشاره کرد:برخورد با فساد باید از حالت نمایشی خارج شده و سریع السیر اتفاق بیافتد و بی واسطه به اطلاع مسوولین برسد؛ همچنین شورای اسلامی شهر تهران در پی شفافیت است و برای این موضوع کمیته شفافیت شورای اسلامی شهر تهران تمام تلاش خود را خواهد کرد و این موضوع نیازمند همکاری شهروندان و همکاران ما در شهرداری تهران است.

مقصد شفافیت شورای شهر کجاست؟

شفافیت تا به امروز با موانع زیادی روبه رو بوده؛ تعارض منافع، عدم همراهی و همکاری افراد برای شفافیت مالی، کاغذ بازی ها و... از جمله موانعی است که باید برای رسیدن به مقصد نهایی کنار زده شود. تا به امروز زیرساخت هایی مثل پخش زنده جلسات، رای گیری الکترونیکی، شفافیت الکترونیکی، شفافیت معاملات شهرداری و... اجرا شده. کارهایی که باید تداوم داشته باشند و علاوه برآن باید زیرساخت های وجوه دیگری از شفافیت از جمله حضور مردم در شورا، استفاده از ظرفیت تلوزیون و رسانه ها برای پخش زنده و... فراهم شود. به علاوه ضعف های جدی در شفافیت شورا و تمرکز بر شفافیت شهرداری، عدم دسترسی اطلاعات شفاف در دسترس همه مردم و قابل فهم بودن اطلاعات مالی و... وجود دارد که باید برای ادامه جهت شفافیت اصلاح شود.

شفافیت جهت پرپیچ خمی دارد. راهی که شورای پنجم تا نیمه آن را طی کرده ا و حالا چشم انتظاریم تا ببینیم شورای ائتلاف انقلاب اسلامی آن را چگونه طی خواهدکرد. آیا قراراست جهت شفافیت در شورای شهر ششم ادامه دار باشد و از این پس شاهد شفافیت در تمام شوراهای کشور باشیم؟ یا صرفا بناست شفافیت به ارتباطات مردمی محدود شود؟